Verrassingen
Veganistisch draakje, made in Utrecht
In de Middeleeuwen waren draken dieren om te vermijden. Dat lukte eigenlijk altijd, omdat ze niet bestonden, maar ze werden daarom niet minder gevreesd. Zoals de verhalen over heiligen en ridders zoals Sint Joris, Sint Margaretha en Walewein leerden, waren draken gevaarlijke beesten die je konden roosteren en opeten, met een kort lontje en een kort lijntje met Lucifer. Gasten die je op de wereldkaart het liefst alleen maar tegenkwam in verre, exotische landen, samen met allerlei ander onnatuurlijk gespuis.
Het is daarom verrassend om in heel veel Utrechtse middeleeuwse handschriften draken tegen te komen die helemaal geen agressieve bad boys zijn, en zelfs geen vuur spuwen maar stengels met bladeren! Of (her)kauwen ze plantaardig voedsel? Een veganistisch draakje toen die term in nog geen woordenboek te vinden was. En we spreken over een Utrechts ‘draakje’ omdat het er zo cute uitziet. Ook al wordt het beest soms afgebeeld als een soort hond, schaap, rat of half mens, het is en blijft een ‘draakje’.
Zo’n vreemd draakje ontbreekt in de middeleeuwse verhalen, of in Lord of the rings, Game of thrones of wat voor boek, film of game dan ook waarin ‘middeleeuwse’ draken nog steeds rondfladderen. Het Utrechtse draakje is uniek. Maar waarom is deze vleesetende vuurspuwer tot een vegetarische vleesknuffel verworden? In de wat oudere handschriften is het beest ook wel gespietst door een plant of boom. Misschien is het de levensboom van het paradijs die uiteindelijk de draak / slang / duivel overwint. Of anders gezegd: de natuur overwint uiteindelijk slechtheid en brute kracht. Als dit een tijdloze boodschap uit de Middeleeuwen is, dan is het er niet een om de draak mee te steken.
Bart Jaski
Voor wie meer wil weten
Draak, Maartje. Onderzoekingen over de roman van Walewein. Tjeenk Willink, 1936.
Gerritsen-Geywitz, Gisela. Het Utrechtse draakje en zijn entourage. Verloren, 2017.
Afbeelding
Gregorius de Grote, Epistolae, Utrecht, ca. 1460-70. Utrecht, Universiteitsbibliotheek, Hs. 91, fol. 13r.